Türkiye’de Seçim Dönemlerinde Yabancıların Hakları ve Kısıtlamaları

Okuma Süresi: 6 dakikada bitirilir.

Seçme ve seçilme hakkı, demokratik bir toplumda en temel haklardan biridir. Ancak, Türkiye’de bu hak, yalnızca vatandaşlık statüsüne sahip bireylere tanınmaktadır. Yani, yurtdışında bulunan uluslararası öğrenciler veya Türkiye’de uzun süreli ikamet eden yabancılar, bu haklardan yararlanamamaktadır. Özellikle Türkiye’de yüksek öğrenim gören birçok yabancı öğrenci, “Neden oy kullanamıyorum?” sorusunu sıkça sormalarına rağmen, hukuki çerçevede bu durumun değişmesi pek olası görünmüyor.

Yabancı kimlik numarası veya oturma izni gibi belgeler edinmiş olmak da, seçimlerde oy kullanma hakkını sağlamaz. Türkiye’de yaşayan yabancıların, resmi süreçlerde kullandıkları bu belgeler yalnızca ikamet durumlarını gösterirken, seçimlerde oy kullanmak için gerekli olan vatandaşlık statüsünü getirmemektedir. Dolayısıyla, Türkiye’de ikamet eden ve Türk vatandaşlığı taşımayan kişiler, bu konuda oldukça sınırlı bir hakka sahiptir.

Türkiye’de seçim tarihleri yaklaşırken, birçok uluslararası öğrenci, “Oy kullanabilir miyim?” sorusunu sormakta. Ancak ne yazık ki, başka ülkelerdeki uygulamalardan farklı olarak, Türkiye’de yabancıların oy kullanma hakkı bulunmamaktadır. Türkiye Cumhuriyeti yasaları gereği, seçimlerde yalnızca Türk vatandaşları oy verebilir. Yani, Türkiye’de ki üniversitelerde eğitim alan yabancı öğrencilerin seçimlerde herhangi bir etkinlikte bulunmaları mümkün değildir. Mülteciler Derneği ve Anadolu Ajansı gibi kaynaklardan da bu konuda detaylı bilgi edinmek mümkündür.

Türkiye’de genel seçimlerde, sadece Türk vatandaşları oy kullanma ve aday olma hakkına sahiptir. Seçim türleri, yurttaşlık statüsüne göre belirli hak ve yükümlülükler sunar. Yabancıların katılımı, bu bağlamda tamamen dışarıda kalmaktadır. Genel seçimlerde, Türkiye’de yaşayan yabancılar birer izleyici olarak kalmakta, aktör olamamaktadırlar. Bu durum, genel seçimlerin dinamikleri üzerinde de etki yaratabilmektedir.

Eğer başka bir ülkede yaşıyor olsanız, örneğin Avrupa’nın bazı bölgelerinde ikamet eden yabancılar belirli yerel seçimlerde oy kullanabiliyor. Ancak Türkiye, bu noktada oldukça katı bir tutum sergilemektedir. Yabancıların oy kullanamamasıyla birlikte, Türk vatandaşları arasındaki şans eşitliği ve temsil hakkı, diğer ülkelerle karşılaştırıldığında daha da belirginleşmektedir.

Cumhurbaşkanlığı seçimleri de genel seçimlerde olduğu gibi, yalnızca Türk vatandaşlarına açıktır. Türkiye’de eğitim alan uluslararası öğrenciler, bu seçime katılamaz ve dolayısıyla oy kullanma veya aday olma hakları yoktur. Bu tür seçimler, vatandaşların siyasi görüşlerini belirlemelerine yardımcı olurken, yabancıların bu süreçte bağımsız bir denetçi veya gözlemci olarak kalmaları gerekmektedir.

Cumhurbaşkanlığı seçimleri, genel seçimlerden daha fazla dikkat çeken ve sonuçları uluslararası alanda yankı bulan bir süreç olduğundan, Türkiye’nin bu konuda izlediği katı politika daha fazla eleştirilmekte. Yine de, bayram tadında bir seçim süreci geçirmek, Türk toplumu için önemli bir kültürel etkinlik olmanın yanı sıra, siyasi varlıklarının önemini de pekiştirmektedir.

Geçici koruma statüsüne sahip Suriyeliler, Türkiye’de zorunlu bir yaşam sürecinden geçiyorlar. Ancak, bu durum seçimlerde oy kullanmalarına olanak tanımıyor. Türkiye’deki hukuk sistemi, yalnızca Türk vatandaşlarına bu hakkı vermektedir. Geçici koruma altında olanlar, seçimlerde aktif bir rol oynamayacaklarından, vatandaşlığa geçiş süreçlerine odaklanmak zorundalar. 2023 yılı itibarıyla, sadece vatandaşlık almış olan Suriyeliler oy kullanabilmekte, diğerleri bu haktan mahrum kalmaktadır.

Bu durum, Türkiye’nin uluslararası sözleşmelere ve insan hakları konusundaki yükümlülüklerine karşı eleştirilen bir noktada bulunuyor. Geçici koruma altında yaşayan Suriyelilerin politik hayata katılımı sağlanmadığı için, toplumsal dinamikler ve siyasi süreçler açısından önemli bir temsil eksikliği var.

İkamet izni, Türkiye’de uzun vadeli kalış için gereklidir fakat bu durum, seçimlerde oy kullanma hakkı sağlamaz. Birçok uluslararası öğrenci, ikamet izni ile seçimlerde oy kullanabileceklerini düşünmekte; ancak bu yanlış bir inançtır. İkamet iznine sahip olmak, herhangi bir siyasi hak elde etmek anlamına gelmez ve bu bilgi, hem Anayasa hem de Yüksek Seçim Kurulu kararları tarafından açıkça belirtilmiştir. Sadece Türk vatandaşları oy kullanabilir.

Bu nedenle, ikamet iznine sahip yabancıların da, Türkiye’deki seçim süreçlerinde aktif bir rol almaları mümkün değil. Ödemeleri gereken süreli ikamet izinleri, yalnızca eğitim, çalışma veya yaşamaya yönelik düzenlemelerdir. Yani, uluslararası öğrenciler için öncelik, Türkiye’de kendi eğitim durumları üzerine yoğunlaşmak olmalı.

Dünya genelinde birçok ülke, belirli koşullar altında yabancılara yerel seçimlerde oy kullanma hakkı tanımaktadır. Örneğin, bazı Avrupa Birliği ülkelerinde ikamet eden yabancılar, yerel yönetim seçimlerinde oy kullanarak toplumlarının siyasi karar süreçlerine katılabilirler. Ancak, Türkiye bu noktada oldukça katı bir yaklaşım sergilemekte ve hiçbir şekilde yabancıların seçimlerde oy kullanmasına izin vermemektedir.

Bu durum, Türkiye’nin uluslararası platformda nasıl bir imaj yarattığıyla da doğrudan ilişkilidir. Türkiye, diğer ülkelerdeki uygulamalarla karşılaştırıldığında oldukça farklı bir yol izlemektedir. Bu, Türkiye’de yaşayan yabancıların seçme hakkının olmaması nedeniyle, uzun dönemli kalıcı çözüm önerilerinin tartışılması gerektiğini gösteriyor. Özellikle, uluslararası öğrenciler ve profesyonellerin Türkiye’deki sosyal hayata katılımı üzerine daha fazla çalışılması gerektiği aşikar.

Haklarınızı Keşfedin ve Seçim Sürecine Hazırlanın

Geleceğinizi başlatmak için Türkiye’deki eğitim fırsatlarını değerlendirin! Türkiye’de eğitim almak, yalnızca akademik bilgilerinizi artırmakla kalmaz, aynı zamanda sizi kültürel olarak zenginleştirir. Yerleşik bir yabancı olarak, bu ülkenin sunduğu olanaklardan en iyi şekilde faydalanmak için kaydolmak isteyebilirsiniz. Türkiye’nin yüksek öğretim kurumlarına dair daha fazla bilgi için, “Türkiye’ye Gelmeden Önce Vize Hazırlıkları: Kontrol Listesi” rehberlerimizi inceleyebilirsiniz.

Suriyelilerin Türkiye’de oy kullanma hakkı var mı?

Hayır, geçici koruma altındaki Suriyeliler, vatandaşlık almadıkları sürece oy kullanamazlar.

Yabancılar Türkiye’de yerel seçimlerde oy kullanabilir mi?

Hayır, Türkiye’de yabancılara yerel seçimlerde de oy verme hakkı tanınmamaktadır.

İkamet izni olan biri seçimlerde oy kullanabilir mi?

Hayır, ikamet iznine sahip olmak, oy kullanma hakkı tanımamaktadır.

Türk vatandaşlığı almak seçim hakları için yeterli mi?

Evet, Türk vatandaşlığına geçen kişiler, seçimlerde oy kullanma ve aday olma hakkına sahip olurlar.

Türkiye’de seçimlerde oy kullanmayan yabancılara neler önerilir?

Türkiye’deki sosyal katılım fırsatlarına odaklanmak ve toplumsal faaliyetlere katılım sağlamak önerilir.